Familie is een belangrijke steunpilaar voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar wordt dat voldoende gewaardeerd en herkend? Het is al ruim 45 jaar geleden dat in Amerika de methode Supported Employment (SE) werd ontwikkeld. We zien deze term vaak voorbijkomen, maar weten we wel wat het inhoudt en hoe de historie van deze methodiek is?
Even terug
Als we nog iets verder terug gaan in de tijd, zien we dat pas na de tweede wereldoorlog mensen met een fysieke of mentale handicap enigszins serieus werden genomen. Daarvoor hadden ze nauwelijks tot geen positie op de arbeidsmarkt en waren ze volledig afhankelijk van familie en weldoeners. De kerk speelde toen een grote rol in het welzijn van deze groep, maar geen enkele rol in hun positie op de arbeidsmarkt of hun juridische positie.
Hoewel er na WOII meer begrip kwam voor deze groep (een fysieke handicap bleek geen mentale en intellectuele problemen te geven en een mentale handicap zei niets over de fysieke gesteldheid. Inzetbaar op de arbeidsmarkt dus), kozen nog veel werkgevers liever voor mensen ‘zonder problemen’.
Doorbraak
Halverwege de jaren ‘70 ontstond Supported Employment in Amerika als antwoord op de onvrede over de traditionele voorzieningen zoals beschutte tewerkstelling, dat alleen was gericht op het ‘wegstoppen’ van mensen en op geen enkele manier op duurzame integratie op de arbeidsmarkt. Het zou nog tot 1984 duren voordat SE werd toegevoegd aan de zgn. ‘The Developmental Disabilities Assistance and Bill of Rights Act” (DD Act), die in haar eerste vorm stamt uit 1978.
De doelstelling van deze wet is: “to assure that individuals with developmental disabilities and their families participate in the design of and have access to needed community services, individualized supports, and other forms of assistance that promote self-determination, independence, productivity, and integration and inclusion in all facets of community life.”
Door in 1984 Supported Employment toe te voegen, verandert de doelstelling van de wet door de aanvulling met het recht en noodzaak van betaald werk. Dat was een enorme doorbraak!
Familie
Een andere belangrijke passage in deze aanvulling op de wet is ‘en hun familie’. Hoewel de wet m.n. was gericht op de rechten en mogelijkheden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (door welke oorzaak dan ook), was het de Amerikanen toen al duidelijk wat het betekent voor de familie als die zo’n grote zorg op zich moet nemen zonder kennis en ervaring. Niet zelden ‘verdwenen’ familieleden uit het sociale leven omdat die zich volledig moesten storten op de zorg voor een zoon of dochter, broer of zus.
En hoe belangrijk ook dat de positie van de arbeidsbeperkte werd verbeterd, het is belangrijk dat de directe (familie) omgeving niet vergeten wordt!
Het is echter niet altijd de liefdevolle verzorging die vanuit de familie komt, de familie kan ook juist een belemmering zijn om te gaan werken. In traditionele gezinnen komt het vaak voor dat de vrouw nog steeds al het werk in huis doet en de gehele gezinslogistiek regelt. Als zij geholpen wordt om aan het werk te gaan (bijvoorbeeld omdat de financiële situatie daar om vraagt), is het niet zelden dat de man de belemmerende factor is. Nu moet hij immers die regelrol overnemen en het huishouden doen. Het werken of participeren van de vrouw verstoort de gezinssamenhang. Het mag weliswaar niet het probleem van de jobcoach worden, maar die moet er wel oog voor hebben. Andere hulp kan dan nodig zijn en dat is dan wel weer de rol van de jobcoach om dat te regelen.
Want nog te vaak richt men de aandacht op de client alleen. Minstens zo belangrijk is de directe omgeving. Of die nu bestaat uit directe familie of uit beste vrienden. Deze vorm van mantelzorg wordt maar al te vaak als normaal gezien. “Natuurlijk zorg ik voor mijn zoon, het is toch mijn kind.” of “Ik kan mijn eigen vader toch niet aan zijn lot overlaten.” Hoe liefdevol ook, deze mantelzorgers volgen levenslang een opleiding tot verzorger, verpleger, voogd, psycholoog, financieel adviseur en jobcoach. Uit liefde en een gevoel van verplichting.
Mantelzorger
Inmiddels wordt de positie van de mantelzorger steeds meer erkend en gewaardeerd. Er is zelfs een ‘dag van de mantelzorger’ (10 november). Niet voor niets worden mantelzorgers vaak ‘ de onzichtbare helden’ genoemd. Uit divers onderzoek blijkt dat het welbevinden van de client in grote mate afhankelijk is van het welbevinden van de mantelzorger. En dat welbevinden is in grote mate afhankelijk van de betrokkenheid en de mate waarin de mantelzorger serieus wordt genomen in zijn/haar rol.
Supported Employment is er op gericht om mensen weer zoveel mogelijk in hun kracht te zetten. Om ze te stimuleren om het beste uit zichzelf te halen. Daarbij is de omgeving van groot belang. Noem het familie, noem het mantelzorg of netwerk, maar hoe dan ook, neem ze mee in de reis van de client en waardeer ze. Niet alleen op 10 november!
Reactie plaatsen
Reacties